“Mardin’in Otomobilleri

Amerika Birleşik Devletleri’nden ve Avrupa’dan ithal edilen otomobiller, 1950’li yıllardan itibaren, başta büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinde alıcı buldu. Mardin’e ulaşan ilk ithal araba markalarından biri, Michigan’da üretilen Kaiser-Frazer idi. Ancak Mardin’in bozuk, toprak yolları, altı yere yakın olan bu otomobille aşılacak gibi değildi. Chevrolet ve Ford marka otomobiller, kısa süre sonra Kaiser-Frazerların yerini aldı. Amerika Birleşik Devletleri’nden gelen yük gemileri, otomobilleri İskenderun Limanı’nda sahipleriyle buluşturuyordu. Başta Adana, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin olmak üzere, Güneydoğu illeri ile Ortadoğu toprakları, Suriye, Irak ve İran için dünyaya açılan kapı, İskenderun Limanı idi.

Yahya Muin Özyardımcı ve Chevrolet Deluxe

Yahya Muin, 1913’te Mardin’de dünyaya geldi. Mardin’de “yardım eden” anlamına gelen Muin lakabı ile tanınan ailesi, soyadı kanunu ile birlikte Özyardımcı soyadını aldı. Yahya Muin, 1930’lardan itibaren, kardeşi Salih’le birlikte, Ford, Mercury, DeSoto marka Amerikan otomobillerini, kamyon ve otobüslerini Mardin’e getirdi, alım satımını yaptı. Yahya Bey, taksi olarak çalıştıracağı, Chevrolet kataloğundan seçtiği, kiremit renkli otomobilini İskenderun Limanı’ndan teslim aldı. Aylardır beklediği Chevrolet otomobilini, limandan kendisi teslim alabilmek için bir aya yakın İskenderun’da kaldı ve geminin varışını bekledi. Aynı gemiden, Mardin’e gelmek üzere 12 Chevrolet inmişti. Rengârenk Chevrolet araçlar, konvoy halinde Mardin’e ulaştı. Genel anlatıya göre, o günlerde bir Amerikan arabasına ödenen 11.000-12.000 TL ile, Mardin’de iki katlı bir konak satın almak mümkündü. Otomobilin simgesi olan kiremit rengi hiç değişmedi. Aracın ilk plakası MARDİN T- 00318 idi. Yahya Özyardımcı, ekmek kapısı olan otomobili sayesinde 9 evladını yetiştirdi, en iyi okullarda okuttu. 2007’de Mardin’de vefat etti. Otomobili ise, evlatları tarafından 2019’da Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Dilek Sabancı Sanat Galerisi’ne bağışlandı.” (sakipsabancimardinkentmuzesi.org)

Tasarım süreci

İlk tasarım önerisi otomobili bina dışında, iklimlendirilmiş ve üzeri germe membran örtü ile örtülerek yakıcı güneş ve kum fırtınalarından korunmuş bir cam kutu içinde sergilemekti. Bu öneride tarihi yapıya herhangi bir müdahale yoktu. Bütçe kısıtları nedeniyle üretilen ikinci tasarımda, otomobili bina giriş yapısı içine, alt kattaki sanat galerisine inen merdivenlerden biri kapatılarak oluşturulan düzleme yerleştirmeyi öneridik. Merdiven kovası lamine-temperli cam ile kapatılarak mevcut binanın simetrik yapısı ve devamlılığının algılanması sağlandı. Bilgi panoları, videolar ve aracın eski plakasının olduğu vitrin, otomobil yanındaki duvara yerleştirildi.

• Sergileme tasarımı
• Yapım
• Eser yerleştirme
• Aydınlatma